شهرستان مهدیشهر

 موقعیت جغرافیایی شهرستان مهدیشهر

مهدیشهر یکی از شهرستان های استان سمنان است که در ضلع شمال غربی استان سمنان واقع گردیده، از شمال به شهرستان ساری استان مازندران، از مغرب به شهرستان فیروزکوه استان تهران، از مشرق به شهرستان دامغان و از جنوب به شهرستان سمنان محدود می شود.

  شهرستان مهدیشهر (سنگسر سابق ) با سه شهر مهدیشهر، شهمیرزاد، درجزین و با دو بخش شهمیرزاد و بخش مرکزی و روستاهای متعدد و آبادی چون فولاد محله، چاشم، ده صوفیان ،خطیرکوه، کمرود ،هیکو، تم،تلاجیم ،کولیم و کاورد با وسعتی حدود دو هزار کیلومتر مربع در استان پهناور سمنان قرار دارد.

سنگسر بعد از انقلاب به مهدیشهر تغییر نام یافت یکی از شهرهای شهرستان مهدیشهر است که در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال سمنان واقع است. این شهر در ۵۳ درجه و ۲۱ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۰۰ متر است.

با توجه به پتانسیل ها و استعدادهای شهرستان مهدیشهر در زمینه های مختلف در سالهای اخیر تحولات خوبی صورت گرفته و تلاش مردم و مسئولین مهدیشهر در بسیاری از زمینه ها به بار نشسته است . احداث بیش از ۶۰ واحد صنعتی، دارا بودن شهرک صنعتی مهدیشهر ،شهرک صنعتی شهمیرزاد، شهرک صنعتی غنچه انگوری و ناحیه صنعتی مهدیشهر و ناحیه صنعتی فولاد محله این شهرستان را در حال تبدیل شدن به یکی از قطب های صنعتی استان کرده است و وجود واحدهای دانشگاهی متعدد از جمله دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور و دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی مهدیشهر و دانشکده دامپزشکی بخش شهمیرزاد به شهرت علمی این شهر افزوده است.

 آب و هوای شهرستان مهدیشهر

آب و هوای مهدیشهر معتدل خشک بوده و حداکثر درجه حرارت در تابستان ها به ۳۸ درجه سانتیگراد بالای صفر و در زمستان ها به ۸ درجه زیر صفر می رسد و میزان بارندگی سالیانه به طور متوسط ۱/۲۱۸ میلیمتر است.

 پوشش گیاهی و جانوری شهرستان مهدیشهر

از نظر پوتوگرافی این شهرستان کاملاً کوهستانی است و دارای پوشش گیاهی از جمله: گز، تاغ، خارشتر،اسپند،سریش،ارس، کاروانکش،شوروچرخک، است.(بخشداری مهدیشهر، ۱۳۷۸،۴) از منطقه مهدیشهر به طرف حاشیه شمالی، آثار و پوشش به صورت درختان خانواده سوزنی برگ، به ویژه ارس سرو، بنه و درختچه زرشک نمایان می شود. در منطقه شهمیرزاد گیاهان خودرو شامل گون، درمنه، گیاهان تیره گندمیان، نعناییان، تیغ های کنگر مانند، اسپند، گل قاصد، بومادران،کاسنی، گزنه و گل سرخ وحشی (نسترن) به وفور دیده می شود. مهمترین محصولات این بخش عبارتند از: غلات(گندم و جو)، علوفه (یونجه، اسپرس)،گردو و آلو در شهمیرزاد، انار، انگور و زردآلو در درجزین. .(بخشداری مهدیشهر، ۱۳۷۸،۵)

همچنین از جمله جانوران این شهرستان عبارتن از: بز کوهی، قوچ، میش، پلنگ،خرس، گراز، کفتار، گربه وحشی، گرگ، روباه، شغال، خرگوش، کبک و قرقاول. (سازمان جغرافیایی ،۱۳۶۸، ۶۵)

ناهمواری های شهرستان مهدیشهر

شهرستان مهدیشهر در منطقه کوهستانی جنوب سلسله جبال البرز واقع گردیده که کوههای آن  عبارتند از:۱- در سمت غرب مهدیشهر کوه های سفیدلت(ااسپی لت)،گل رودبار و آسمانلو(اسبِ نو) که مهمترین آنهاست، در فاصله ۱۱ کیلومتری مهدی شهر قرار دارد و ارتفاع قله آن ۳۳۰۸ متر است.    ۲- کوه های مهراب، سفیدآب، کلیاب، کچ و بستانه(۲۱۶۰متر) که در جنوب غربی مهدیشهر قرار دارند.۳- کوه های دربند، نهرد،مرغک،سیاه دره،شیرقلعه و بشم که در شمال غربی مهدیشهر واقع شده اند. ۴-کوه های شیخ رضا و سیاه کوه که در شمال مهدیشهر قرار دارند و نیز گردنه بشم که در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال غرب  و گردنه  چاشم که در فاصله ۱۴ کیلومتری شمال غربی مهدیشهر واقع است. (سازمان جغرافیایی ،۱۳۶۸، ۶۴) همچنین بلندترین قله این بخش قله «نیزوا» است به ارتفاع ۳۸۱۰ متر که در فاصله ۴۰  کیلومتری شمال بخش مهدیشهر خودنمایی می کند. ( بخشداری مهدیشهر،۱۳۷۸،۱۴)

چشمه ها و رودخانه های شهرستان مهدیشهر

آبهای مهم شهرستان مهدیشهر عبارتند از:

۱- رودخانه گل  رودبار که از ارتفاعات شمال شهمیرزاد سرچشمه می گیرد و در نزدیکی بند مهدیشهر شعبه های ده صوفیان  و شهمیرزاد نیز به آن اضافه می شود.

۲- چشمه های آب مراد،آب قولنج،آ ب  گرم و آب سرد که مجموعه این  چشمه های معدنی آب گرم در ۱۸ کیلومتری غرب مهدیشهر واقع شده و اطراف این چشمه ها را ارتفاعات در بر گرفته است. آب چشمه ها  از دسته آبهای کلروره، سولفاته، کلیسیک و گوگردی است و در درمان بیماری های صفراوی، کلیه ، کبد، نقرس، رماتیسم و درد مفاصل موثر است.

۳- چشمه«شیخ  چشمه سر» در شمال شهمیرزاد که در مسیر جاده شهمیرزاد-چاشم واقع است.

۴-   چشمه روزبه که در شمالی ترین نقطه شهرستان سمنان بین استان سمنان وو مازندران واقع شده و میزان آب دهی چشمه مذکور به طور متوسط در حدود ۷۰۰ لیتر در ثانیه است و دارای آبی شفاف و بدون آلودگی است.

۵- چشمه لیتو در شمال مهدیشهر و همچنین چشمه سارهای«ارشگ»، چشمه «سرخریز» و چشمه «کاهش» از دیگر آبهای این منطقه می باشد.

 کشاورزی درمهدیشهر

مردم سنگسر از دیرباز به کار پرورش گوسفندان که دارای نژادی خاص بود اشتغال داشتند و زندگی آنها بیشتر در کنار احشام و در چادرها می‌گذشت به کار کشاورزی گرایش چندانی نشان نمی‌دادند مقدار آب و زمین مزروعی در سنگسر و پیرامون آن در حدی نبود که به کشاورزی ترغیب شوند. زمین دشت سنگسرکه نسبتاً زیاد است و همچنین آب و زمین (کلاته/  kəlâtə) های اطراف سنگسر به (ورزر / varzer) هایا بزرگران با شرایطی عادلانه به اجاره داده می‌شد این برزگران بیشتر غیرسنگسری بودند.

مسئله ارباب رعیتی بدان گونه که در دیگر مناطق ایران رایج بود در سنگسر وجود نداشت و تقریباً شناخته شده نبود و خرده مالک‌ها زمین‌های زراعتی آبی و دیمه یا دیمه‌‌زارها را در تملک داشتند. میزان مالکیت آنها با خرید و فروش دائماً در تغییر بود.

آب چشمه‌سارها و کاریزها را اگر (کرامند /  kərâmənd ) یعنی به مقدار قابل توجه بود (راستُو / râstow ) می‌گفتند که یکسره به کشت می‌رسید و گرنه به تناسب مقدار آب از سنگ و گل، اندود اگر بود، (استال /əstâl  ) یعنی استخری بزرگ یا کوچک می‌ساختند که آب در آن جمع می‌شد. در بهاران روزی دوبار و در تابستان و پاییز روزی یکبار (کورَک / körak )‌ را می‌بستند و می‌گشودند آب گرد آمده در استخر با زور بیشتر به کشتزار می‌رسید و آن را شاد و سیراب می‌کرد.

 معادن شهرستان مهدیشهر

در شهرستان مهدیشهر  نیز مانند اغلب نقاط کشور معادن متعددی   وجود دارد از جمله معادن سنگ ساختمانی و «لاشه»»،«خاک نسوز»«کوارتزیت»،«دولومیت»،آهن، سرب، گچ، آهک سفید،سنگ شیشه، معدن سیلیس و … ( بخشداری مهدیشهر، ۱۳۸۷ ،۵)

اماکن دیدنی شهرستان مهدیشهر

بناهای تاریخی این شهرستان عبارت است از:

۱-غار دربند که بزرگترین غار استان سمنان است و در فا صله ۲۱ کیلومتری شمال سمنان در شمال مهدیشهر واقع است و مشرف به دره سرسبز و خرم دربند است.

۲-«شیر قلعه» شهمیرزاد در سه کیلومتری شمال غربی شهمیرزاد مربوط به دوره قبل از اسلام

۳-«کافر قلعه» سنگسر در جنوب شهر تاریخی مهدیشهر

۴-دژ شهمیرزاد در شمال غربی شهمیرزاد

۵-آب انبار مهدیشهر در بخش مهدیشهر حوالی حسینیه اعظم

۶-منار سنگسر(مسجد پامنار) در بخش مهدیشهر

۷-امامزاده عبدا… در شهمیرزاد

۸-بقاغ ابوالقاسم، مهدی و یحیی در روستای چاشم

۹-بقعه امامزاده یحیی در شهمیرزاد

۱۰- بقعه شیخ(سوسن عطا) در شهمیرزاد

۱۱- بقعه امامزاده قاسم در مهدیشهر

۱۲- امامزاده چهل تن در روستای درجزین

 همچنین منطقه سرسبز دربند و راه بند، امامزاده قاسم (ع ) ، امامزاده علی اکبر(ع ) حسینیه المهدی، هتل سنگسر ، منطقه سرسبز شهمیرزاد،منار امامزاده عبداله ،امامزاده یحیی، امامزاده محمد در شهمیرزاد، امامزاده قاسم چاشم ،درویش نوراله هیکو، بی بی شهر بانو ملاده، شکارگاه ملاده، بی بی حکیمه خاتون فینسک، امامزاده اسماعیل شلی، شاه سید ولی سلطان شلی، بقعه متبرکه عین علی محمود درجزین، امامزاده ابراهیم ذوالفقار ده صوفیان، بقعه متبرکه طیب و طاهر، امامزاده کاظم سید تاج الدین و امامزاده جعفری امامزاده زین علی مهدیشهر، منار مسجدجامع پامنار مهدیشهر،باغ گردوی شهمیرزاد ، آتشکده آناهیتا ،آبگرم معدنی ،چشمه سارهای زیبای شهمیرزاد ،منطقه حیات وحش پرور( بابیش از دو هزار گونه جانوران وحشی) از مکانهای دیدنی شهرستان مهدیشهر می باشد.

هنرهای بومی شامل : صنایع دستی گلیم بافی ،جاجیم بافی، گلدوزی ،ساخته، کژین و فرش دستباف و پارچه های برک مهدیشهر از شهرتی جهانی برخوردار است .

 ویژگی های انسانی شهرستان مهدیشهر

جمعیت مهدیشهر بیش از ۱۹ هزار نفر در قالب ۴۱۹۰ خانوار است که در تابستان به علت کوچ بعضی از خانوارها به مناطق ییلاقی کاهش می یابد. ( بخشداری مهدیشهر، ۱۳۸۷ ،۹ ) این شهر به دلیل استقرار عشایر ایل سنگسری و وجود بیشتر صنایع منطقه در آن، بعنوان مرکز مهم عشایری،صنعتی و اقتصادی بخش به  شمار می آید. پژو هشگران، نظام دامداری سنگسری ها را «رمه گردانی» می نامند. در صورتیکه نظام دامداری عشایر کوچنده را دامداری سنتی می گویند. در نظامه رمه گردانی، خانوارها فقط در سردسیر به چوپانان ملحق می شوند و با نیروی کار مشترک فرآورده های دامی را ضبط و ربط می نمایند و پس از کوچ به سمت گرمسیر، به اقامتگاه اصلی خود باز می گردند.

دامداران سنگسری، یکی از بزرگترین دامداران کنونی کشور به شمار می روند.تعداد دام متوسط خانوارهای دامدار آنها در سال ۱۳۶۶ بیش از ۶/۳ برابر دام متوسط خانوارهای عشایر کوچنده سراسر کشور بود.

خانوارهای دامدار سنگسری از نظر تعداد دام می توانند با پر دام ترین رده های ایل قشقایی رقابت کنند و حتی از آنها پیشی گیرند، زیرا از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۱ سرانه دام خانواده های سنگسری حدوداً از دو برابر رده پر دام مذکور، بیشتر بود. گله های گوسفند سنگسری در زمستان به وسیله چوپان ها در حاشیه شمال دشت کویر مرکزی و نفاط علف خیز دهستان های «طرود»،«بیارجمند»، «خارطوران» شاهرود و «درونه» کاشمر نگهداری  شده در اواخر فروردین به طرف ییلاق حرکت می کنند. در حین عبور از مهدیشهر، صاحبان گله ها با خانوارهای خود به موانع و چشمه سارهای سرسبز و خرم و دامنه های پر علف سلسله جبال البرز از حدود شمال غربی مهدیشهر تا شمال فیرزکوه و «لواسات» پیش رفته و پس از تعلیف و برداشت محصول دامی، اوایل ماه به طرف قشلاق مراجعت می کنند، خانوارها در سنگسر می مانند و گله ها با چوپان ها به نواحی قشلاق می روند.

 وجه تسمیه سنگسر

پیرامون وجه تسمیه نام سنگسر دو نظریه وجود دارد:

۱-   چون در اطراف این محل کو ههای سنگی و سخت وجود داشته، آن را سنگسار نامیده اند که به تخفیف سنگسر شده است.

۲-   در آغاز اسلام این نام را سنگسر بر زبان می رانده اند چه سنگسر و این آبادی نشمینگاه سگان بوده است بنابراین سنگسر تحریف شده سگسر می باشد.

به احتمال زیاد نظریه اول صحیح تر است. زیرا در گذشته معمولاً نامگذاری شهرها و روستاها بر اساس شرایط اقلیمی بوده است و سنگسر نیز منطقه ای کاملاً کوهستانی است و زمین آن نسبتاً سخت بوده است و انواع سنگها به وفور در آن دیده می شود.از طرف دیگر یکی از ویژگی های زبان سنگسری آن است که در ترکیبهای وصفی و اضافی، همواره صفت قبل از موصوف و مضاف الیه  قبل از مضاف می آید.بعنوان مثال، به سنگ سیاه می گویند:

سُ سنگ(سیاه سنگ) و یا به جای آ ن که بگویند:«روی سنگ»،می گویند: «سنگی سر» بنابراین می توان نتیجه گرفت که در گذشته های دور، سنگسری ها برای توصیف محل سکونت خود به آن«سنگی سر» و به مرور زمان سنگسر گفته اند.

  تاریخ سنگسر

« نام تاریخی سنگسر در کتاب های قدیم فارسی «سگسر» یا «سگسار» آمده و از نظر موقعیت جغرافیایی در ردیف شهرهای باستانی البرز کوه و مازندران ثبت شده، مردم آن سامان را نیز سنگساران نامیده اند، در شاهنامه فردوسی از سنگسر که همان سگسر یا سگسار باشد سخنی رفته است.

درشاهنامه ی فردوسی هفت بار از سگسار ( سنگسر) نام برده شده است:

رای زدن سام با موبدان در کنار زال:

آگاه شدن منوچهر از کار زال و رودابه:

گفتار اندر زادن رستم:

بر تخت نشستن نوذر:

آمدن رستم نزد کیکاوس و خشم کاوس بر رستم:

فرستادن خاقان و کاموس بیاری توران:

رای زدن تورانیان از جنگ ایران:

 

در فرهنگ شاهنامه ، ذیل کلمهٔ سگسار آمده است: «از مرز و بوم هایی که داهیان در آن جای گرفتند». و راجع به داهیان در ذیل کلمهٔ سکزی می خوانیم: «… داه گروهی بودند از آرین که در دشت خوارز م جای گرفتند و پس از آن در کنار جنوبی دریای  خزر جایگیر شدند. از … آنان مردم بستوه آمدند. پادشاه ایران گروه داه را پراکنده ساخت. یکدسته از آنان را به زابلستا ن کوچانید و آنان را سکزی خواندند … و دشت خوارزم داهستان نامیده شد که مخفف آن دهستان است و اکنون به دهستان معروف است و یکدسته از گروه داه را در زمینی جای دادند در طبر ستان …». به این ترتیب می توان گفت سنگسر که در نواحی جنوبی دریای خزر قرار دارد جزئی از سگسار باستانی است و سنگسری ها از بازماندگان داهیان و با مردم سیستان(سجستان) و خوارزمیان قدیم از یک نژاد می باشند

مورخان عرب بعد از اسلام سنگسر را در کتابهای خود راس الکلب ثبت کرده اند، احمد کسروی در کتاب شهرها، دیه های ایران درباره سنگسر چنین نگاشته: (نیز سنگسر نزدیکی سمنان را تازیکان راس الکلب ترجمه کرده اند که اینجا باید گفت: در آغاز اسلام این نام را سکسر یا سگسر بر زبان رانده اند و این آبادی نیز از نشیمنهای سکان بوده است، و چون سنگسریان زبان ویژه خودشان دارند، اگر این زبان با زبان سپتان نزدیک باشد این یقین خواهد بود که اصل نام بدان سان که تازیگان ترجمه کرده اند سگسر بوده و سنگسر تحریف شده آن نام است.

تاریخ آمدن آریائی‌ها به سنگسر

به طوریکه باستان شناس بنام فرانسوی گیرشمن در کتاب مشهور خود (ایران) آورده است. در آغاز آریانها از هزاره سوم و دوم پیش از میلاد برای یافتن چراگاه های بیشتر و بهتربه ایران روی اوردند. سپس بعد از فترتی به همان علل از هزاره اول پیش از میلاد هجوم عمومی آنها به ایران و اشغال این سرزمین صورت گرفته است.

در هجوم اول از شاخه بزرگ خاوری امواج آریایی یک شاخه کوچکتر منشعب و تا منطقه دامغان پیش آمده است و بومیان آنجا را از میان بردند. می توان حدس زد که گروهی از همین شاخه فرعی تا سنگسر که در همان نواحی است آمده و در آنجا استقرار یافتند و این در حدود ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بوده است.

در دوره دوم مهاجرت آریائیان در هزاره یکم پیش از میلاد در حدود سال ۸۴۴ پیش از میلاد اقوام پارتی آریائی در سواحل شرقی و جنوب شرقی دریای خزر مستقر شدند و نام خود (پارتاوا) را به آنجا دادند و در این هجوم از اقوام مختلف پارتی گروهی کوچک با احشام خود به سنگسر کوچ کردند و در آن جای گرفتند که زبان سنگسری موید این واقعیت است.

 دین و مذهب مردم مهدیشهر ( سنگسر)

مردم سنگسر مسلمان و شیعه مذهب هستند.

زبان و گویش مردم مهدیشهر ( سنگسر)

سنگسری ها در گویش خود قدیمی ترین و کهن ترین کلمات و اصطلاحات زبان فارسی را که فقط در کتاب های فارسی قرون گذشته یافت می شود به کار می برند. از خصوصیات دیگر گویش این دیار دستور زبان کلاسیک و قابل تجزیه و ترکیب است. به گونه ای که به آسانی تشخیص مصدر هر فعل به کار رفته و صرف افعال به زمان های مختلف امکان پذیر است.

از دیگر مشخصه ی این گویش، که در گویش های اقوام دیگر به چشم نمی خورد، به کار بردن ضمایر متفاوت برای مذکر و مونث است و به خاطر این که موجودات دیگر نیز از این ضمیرها بی بهره نباشند، برای تمام موجودات زنده غیر از گیاهان و درختان از ضمیر مونث و برای گیاهان و درختان و دیگر موجودات بی جان از ضمیر مذکر استفاده می کنند و به خاطر همین خواص ممتاز و منحصر به فرد است که باعث شده است گروهی از دانشمندان آن را به عنوان یک زبان مستقل معرفی کنند.

زبان سنگسری از زبان های ایرانی است که با خوارزمی قدیم و مازندرانی امروز بستگی دارد و از گویش هایی است که از دوره‌ی اشکانی به جای مانده است. اشکانیان نیز از تیره داهیان می باشند.

ژکوفسکی اولین کسی است که در سال ۱۸۸۸ میلادی پاره ای از لغات سنگسری را ضبط نموده و بعد از او کریستین سن دانمارکی نیز از سال ۱۹۳۵ با یادداشت تعداد معدودی از لغات این زبان سعی کرده است اطلاعاتی در زمینه ی دستور آن به دست دهد.

از سال ۱۳۳۳ ، چراغعلی اعظمی سنگسری لغات سنگسری و اصطلاحات و قواعد آن را تدوین کرد. در سال ۱۳۴۰ پرفسور گرنات ل. ویندفوهر آلمانی که در آن زمان در ایران به تحصیل اشتغال داشت به تشویق نامبرده، پایان نامه ی تحصیلی خود را در باب افعال زبان سنگسری به رشته تحریر در آورد.

“واژه نامه سنگسری” مهمترین اثر علمی در گویش سنگسری است. این واژه نامه نوشته ی چراغعلی اعظمی است که شامل شرحی در باره ی سنگسر، هزاران واژه ی سنگسری همراه با دستور زبان و ضرب المثل های سنگسری به سه زبان فارسی، انگلیسی و سنگسری است که در سال ۱۳۵۱ به کمک شعبه ی زبان دانشگاه میشیگان امریکا و با همکاری گرنات ل، ویندفوهر مننتشر شده است.

زبان سنگسری ، زبانی مخصوص و عضوی از شاخهٔ غربی ، شمال‌غربی زبان‌های ایرانی است که خود شاخه‌ای از زبان‌های هندوایرانی و آن نیز به‌ نوبه‌ خود شاخه‌ای از زبان‌های هندواروپایی است و با زبان سمنانی ، سرخه ای ، شهمیرزادی و لاسگردی که از آبادی های مهم شهرستان سمنان محسوب می شود نزدیکی و شباهت خاصی دارد. همچنین زبان سنگسری در موارد عدیده مشابهت به خوارزمی قدیم دارد برای مثال در گاهنمای سنگسری «نو سال» همان است که در تقویم سغد قدیم به نام نوسرد و در تقویم خوارزم آن روزگار به نام «ناو سارجی» خوانده می شده است.

زبان شناسان تحول زبان فارسی را به سه مرحلهٔ فارسی باستان ، فارسی میانه و فارسی نو تقسیم می کنند. در این میان ارتباط فارسی میانه و فارسی نو و تحولی که در این فاصله پیش آمده کاملاً آشکار است اما دانشمندان معتقدند که فارسی باستان ارتباط مستقیمی با فارسی میانه ندارد و در فارسی باستان و زبان اوستایی اسمها از نظر جنسیت «تذکیر ، تأنیث و حالت خنثی» دارای شناسه های خاصی می باشد و تصریف افعال با توجه به آن ، گونه های مختلف به خود می گیرد و حال آنکه در فارسی میانه هیچ اثری از آن نیست و باید در فاصلهٔ این دو دورهٔ تحول زبان ، زبان دیگری وجود داشته باشد که تا حدی از جهات مذکور با فارسی باستان مشابهت داشته باشد. این شباهت در زبان سنگسری موجود است به این معنی که هنوز زبان سنگسری حالات تذکیر و تأنیث اسم ها را حفظ کرده است مثلاً کلیه جانوران مذکر یا مؤنث ، از نظر دستور زبان سنگسری مؤنث به شمار می آیند و کلیه موجودات غیر آنها را مذکر می دانند و سوم شخص مفرد از نظر تذکیر و تأنیث متفاوت است و تمام اینها بر تصریف افعال تأثیر می گذارند. به هر حال زبان سنگسری گرچه از نظر تصریف اسماء و افعال وسعت فارسی باستان را ندارد اما مانند فارسی میانه کاملاً خالی از آنها نیست و به عبارت دیگر فاصلهٔ موجود در تحول زبان فارسی باستان و فارسی میانه را پر می نماید یعنی از فارسی میانه به مراتب کهنه تر است.

در زبان سنگسری واژه های بسیاری وجود دارد که با واژه های اوستایی و احتمالاً زبان سکایی همانند می باشد که به طور مثال چند واژهٔ زیر ذکر می گردد:

۱٫                کَس /  kas: کوچک

۲٫                مَس / mas  : بزرگ

۳٫                مونگ /  möng : ماه

۴٫                اِسِه / əsə : اکنون

۵٫                هَپو/  happô : آب(کودکانه(

۶٫                تَ ta / : مال تو

۷٫                لوژِنگ / löžəng : هواکش ٬ روزن

۸٫                شته واش/ šatə vâš : نوعی گیاه سمی

۹٫                اِسپِه /  əspə : سگ

۱۰٫              وَرف/varf : برف

۱۱٫              دَس / das : ده

۱۲٫              گوت göt / : سراپرده ، خیمه

۱۳٫              اینو  innô / : پیر و ناتوان

۱۴٫              وَرک /  vark : گرگ

۱۵٫              نسوم /  nəsöm : زمین پست ، دور از تابش آفتاب

۱۶٫              گوراسکا /  görâskâ : سوراخ و حوش

۱۷٫              پیمه / pimə  : زمین

۱۸٫              مُشتی مچی / mošti mači : به اندازهٔ یک مشت

۱۹٫              اَ / a : من

۲۰٫              پَس /  pas : گوسفند

بسیاری از واژه های پهلوی اشکانی همانند یا مشابه واژه های سنگسری است. مثلاً:

۱٫                  شپ / šap : جهش

۲٫                  گری /  gəri : گردن

۳٫                  واش /  vâš : گیاه ، علف

۴٫                  وَلگ /  valg : برگ

 منبع : آوای سنگسر

دیدگاه ها بسته است